Dag 1
In de loop van de ochtend vlucht per Austrian Airlines van Amsterdam naar Wenen. Vervolgens transfer naar het hotel voor de check-in. De middag begint een inleiding over ‘Creativiteit in het Wenen rond 1900’ en aansluitend een eerste verkennende wandeling.
Deze eerste avond is er een gezamenlijk diner.
Dag 2
In de ochtend beginnen we met een inleiding over Moderne kunst en Art brut. De lunch is op eigen gelegenheid.
In de middag brengen we een bezoek aan het museum Gugging op ongeveer twintig kilometer van Wenen gelegen, aan de rand van het Wienerwald. We vinden er naast het museum enkele paviljoens met de typische bouw van een sanatorium rond 1900. Het museum Gugging ligt fris wit geverfd voorbij de kerk die altijd bij dit soort inrichtingen werd gebouwd, vrijwel gescheiden van andere bebouwing. De directe bron van de Gugginger kunst is verdwenen. De psychiatrische inrichting werd in 2005 opgeheven; de patiënten zijn overgeplaatst naar andere inrichtingen. Alles wat ervan over is, zijn het museum en de bewoners van het Haus der Künstler.
De basis voor het slagen van het Haus der Künstler lag bij de psychiater Leo Navratil, stichter van het huis. Hij behandelde jarenlang chronisch schizofrene en psychotische patiënten. Hij liet de mensen tekenen waarna hij hieruit inzicht trachtte te krijgen over hun geestestoestand. Tussen de patiënten zaten een paar goede tekenaars en het werk bleek enorm in de smaak te vallen. In 1970 werd een eerste tentoonstelling georganiseerd en kunstcritici reageerden positief. Het naïeve, vrije werk, dat in geen enkele bestaande kunststroming paste, was precies waar de Oostenrijkse kunstwereld behoefte aan had. Men was in de ban van de Art brut – anti-intellectuele, subversieve kunst – die uit de band sprong van het strakke keurslijf van de streng-burgerlijke Oostenrijkse cultuur. We bezoeken het museum en horen deze middag over de onderzoeken betreffende kunst en ziekte.
In de namiddag keren we terug naar het hotel en is de avond ter vrije besteding. U kunt intekenen voor een gezamenlijk diner indien u dit wenst. De begeleiding kan u suggesties doen voor de invulling van de avond.
Dag 3
In de ochtend een inleiding in het denken van Ludwig Wittgenstein. Na een korte blik op Wittgensteins leven en zijn gehechtheid aan Wenen proberen we iets van zijn filosofische werk duidelijk te maken. Wittgenstein heeft de reputatie een moeilijk filosoof te zijn. Maar het is vooral de sublieme eenvoud die veel van zijn denken kenmerkt die hem ontoegankelijk laat schijnen. ‘Filosofie,’ zei hij , ‘is de strijd tegen de betovering van ons intellect door taal.’ A
De lunch is op eigen gelegenheid. De middag en avond zijn ter vrije besteding, uiteraard met suggesties van de begeleiding.
Facultatief kunt u deelnemen aan een Muziekwandeling. In een rustig tempo bekijken we de schitterende architectuur van de Weense Staatsopera en van de Weense Musikverein, bekend van de Nieuwjaarsconcerten. Aan de rand van de Karlsplatz bezoeken we het Secessiongebouw, ontworpen door en voor de leden van de Weense Secession om hun ideeën vorm te kunnen geven over het Gesammtkunstwerk waarin architectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst en muziek verenigd worden. Binnen bevindt zich de fameuze Beethovenfries van Gustav Klimt die in 1902 werd onthuld tijdens Mahlers uitvoering van zijn bewerking van Beethovens Negende Symfonie. De wandeling eindigt bij het Arnold Schönberg Center dat we zullen bezoeken.
Natuurlijk kunt u ook zelf op pad gaan. Breng bijvoorbeeld een bezoek aan een van de fantastische musea of drink koffie in een van de elegante koffiehuizen. Bezoek bijvoorbeeld Schloß Belvedere (de Österreichische Galerie), met topstukken van Klimt (o.a. de Kus), Schiele en Kokoschka.
Het Kunsthistorisches Museum is spectaculair, mede vanwege het overweldigende trappenhuis, geschilderd door Gustav Klimt, Hans Makart en Franz von Matsch in een stijl die de aanzet vormde tot de Weense Jugendstil.
U kunt intekenen voor een gezamenlijk diner indien u dit wenst. De begeleiding kan u suggesties doen voor de invulling van de avond.
Dag 4
In de ochtend gaan we in op Moderne schrijvers in Wenen – Heimito von Doderer, Ingeborg Bachman en Elfriede Jellinek. En ook Thomas Bernhard (met in het bijzonder De neef van Wittgenstein).
Na de lunch op eigen gelegenheid gaan we in de middag allereerst naar het Zentral Friedhof, de grote algemene begraafplaats van de stad die werd aangelegd in de tweede helft van de 19e eeuw om een goede oplossing te bieden bij de zeer snel groeiende bevolking.
In het midden van het enorme terrein ligt de Karel Borromeuskerk, beter bekend als de Dr. Karl Lueger Herdenkingskerk, met de sarcofaag van de antisemitische burgemeester van Wenen rond 1900, Karl Lueger. Deze kerk in Jugendstil werd tussen 1908 en 1910 gebouwd door Max Hegele, een leerling van Otto Wagner. Hegele bouwde ook de hoofdingang van het kerkhof.
Om het kerkhof bij de bevolking populair te maken, werden in veel gedeelten van het kerkhof eregraven aangelegd, die aan beroemde personen gewijd zijn. Het kerkhof werd in de loop van de jaren meerdere malen vergroot. Naast een katholiek en een protestants gedeelte, zijn ook een Israëlitisch en een Russisch-orthodox gedeelte. De grafzerken en –tombes zijn op zichzelf de moeite waard: sommige in barokstijl, andere sober en ingetogen.
Vervolgens gaan we naar de Baumgärtner Höhe. Op het terrein van een ziekenhuis en psychiatrische instelling, in de wijk Hütteldorf, vinden we hier het rooms-katholieke oratorium in de vorm van de prachtige kerk am Steinhof in jugendstil-stijl met byzantijns aandoende koepel van architect-designer Otto Wagner. Het wordt als een van zijn meesterwerken beschouwd.
Vervolgens keren we terug naar het hotel en is de avond ter vrije besteding. U kunt intekenen voor een gezamenlijk diner indien u dit wenst. De begeleiding kan u suggesties doen voor de invulling van de avond.
Dag 5
In de ochtend maken we een wandeling van Bellevue Höhe naar de begraafplaats van Grinzing. Eigenlijk ligt dit kleine stadje van origine net buiten Wenen en het staat bekend om de wijnproductie. Het dorpje is in de loop der jaren omsingelt door de Oostenrijkse hoofdstad. Hier zijn nog enkele wijngaarden en bovendien goede wijncafés en restaurants. Lunch in een Heurige (typisch Oostenrijks wijnhuis) in Grinzing.
De namiddag is vrij. Facultatief kunt u deelnemen aan een excursie naar het Schönberg huis met een tentoonstelling over de componist en schilder Arnold Schönberg (1874-1951). De permanente collectie over zijn leven, werken, Mödling periode en de geschiedenis van het huis worden belicht.
Dag 6 – Zaterdag 29 juni
Deze laatste dag is ter vrije besteding.
Er zijn talloze mogelijkheden voor de invulling van deze dag. Een van de hoogtepunten van de Weense Jugendstil-architectuur betreft het Secessionsgebouw. Hier bevindt zich het beroemde Beethoven-fries van Gustav Klimt uit 1902. Niet ver van deze Secession liggen markante gebouwen van Otto Wagner, waaronder het Majolikahuis en de Postsparkasse, een staaltje van moderne esthetiek en functionaliteit.
Of ga naar de Albertina, met de grootste verzameling tekeningen, aquarellen en gedrukte bladen wereldwijd. Er bevinden zich tekeningen van Dürer, Leonardo da Vinci en Michelangelo. Ook het Haus der Musik, met een chronologisch overzicht van de componisten die in Wenen werkzaam waren, is de moeite waard.
Of u brengt een bezoek aan het Joods museum met zijn bijzondere permanente collectie. Aan de hand van vele voorwerpen zoals literatuur, architectuur, fotografie en kunst wordt de joodse geschiedenis ontrafeld.
In de vroege middag transfer naar de luchthaven voor de vlucht naar Amsterdam.
Programmaonderdelen en -volgorde onder voorbehoud
Leo Delfgaauw studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte als beleidsmedewerker beeldende kunst bij het Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst. Daarna werd hij stadsconservator bij het Haags Gemeentemuseum en vervolgens conservator bij museum De Pont in Tilburg. Hij was lid van veel adviescommissies en was tevens jurylid voor verschillende prijzen en beurzen. Daarnaast was hij docent kunstgeschiedenis aan verschillende kunstacademies en aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was tevens hoofd van het Frank Mohr Instituut van de Hanzehogeschool Groningen. Hij publiceert met regelmaat over hedendaagse kunst.