Dag 1
We vertrekken in de avond vanaf Schiphol naar de hoofdstad van Chili, Santiago, waar we op dinsdagochtend aan zullen komen.
Dag 2
We komen in de ochtend aan in Santiago de Chili en gaan naar ons hotel waar er tijd is om op te frissen. In de middag verkennen we al wandelend de historische binnenstad. Santiago de Chili biedt een mooie mix van koloniale, victoriaanse en moderne bouwwerken.
’s Avonds dineren we gezamenlijk.
Overnachting in Santiago de Chili.
Dag 3
We gaan verder met onze stadsverkenning en bezoeken o.a. Plaza de Armas, de kathedraal en het regeringspaleis la Moneda waar president Salvador Allende in 1973 omkwam. We lunchen gezamenlijk. In het bohemiendistrict Bellavista geniet u van het uitzicht over de stad, en vanaf San Cristobal van het uitzicht over de Andes.
De middag is ter vrije besteding. ’s Avonds kunt u op eigen gelegenheid dineren, bijvoorbeeld in de levendige wijk Lastarria met talloze barretjes en uitstekende restaurants. Of ga naar Barrio Italia, een wijk in opkomst met vele mogelijkheden voor een diner.
Overnachting in Santiago de Chili.
Dag 4 t/m 6
De exacte beschrijving van uur tot uur ontvangt u ca. 1 maand voor vertrek van de NRC Academie.
Dezer dagen reizen we naar Antofagasta en naar San Pedro de Atacama. We bezoeken op Cerro Paranal ESO’s Very Large Telescope (VLT). Bij San Pedro de Atacama bezoeken we het basisstation van ALMA – de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. Het is geen gewone, ‘optische’ telescoop, maar een antennepark van 66 grote radioschotels, die microgolfstraling uit de kosmos opvangen en een belangrijke radiotelescoop in het wereldwijde netwerk waarmee de eerste foto van een zwart gat is gemaakt.
Onze focus ligt deze dagen natuurlijk op de astronomie en het hoogenergetische heelal, waarbij het spectaculaire landschap een fantastisch decor vormt.
Het noorden van Chili bestaat uit de provincies Tarapaca en Antofagasta. Het landschap wordt gevormd door desolate woestijnen, zoutmeren en een immense hoogvlakte die op verschillende plaatsen een hoogte van 5000 meter bereikt. Doordat de Atacamawoestijn op grote hoogte ligt zijn de atmosferische omstandigheden er ideaal. De geringe bevolkingsdichtheid en het unieke, kurkdroge klimaat maken van de Atacamawoestijn een waar sterrenkundig paradijs.
Wij reizen naar de Atacamawoestijn, waarin zich tevens zoutvlakten, geisers, vulkanen en ravijnen bevinden. We verblijven een nacht in Antofagasta, de belangrijkste havenstad in het noorden van Chili. De economie van de stad wordt met name bepaald door de uitvoer van koper uit de mijnen in de regio, waaronder Chuquicamata, de grootste open kopermijn ter wereld.
Wij verblijven ook in San Pedro de Atacama, een door de Spanjaarden gesticht stadje, op 2500 meter hoogte gelegen als een oase in een woestijnachtige omgeving. Het landschap rond de oase wordt gedomineerd door zoutvlakten en de bergen van de Cordillera de la Sal.
We maken een indrukwekkende excursie in de bijzondere omgeving van San Pedro, waarbij we de Salar de Atacama met zijn flamingo-kolonie bezoeken die hier in de wetlands leven. De rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen conflicteert hier met de rijkdom aan vele soorten watervogels. Ook zien we de magische Valle de la Luna, het meest indrukwekkend vanaf de zandduinen bij zonsondergang.
Noord-Chili is het een waar lustoord voor astronomische waarnemingen. In de jaren zestig van de vorige eeuw werden de eerste sterrenkundige waarnemingsomstandigheden gemeten in het middelhoge kustgebergte dat tussen de Atlantische Oceaan en toppen van de Andes ligt. Op basis van die eerste waarnemingen werden verschillende internationale sterrenwachten opgezet in dit gebied, met name door de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO).
Over ESO’s Very Large Telescope
ESO is, naast het Europese ruimtevaartagentschap (ESA), de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa. Op Paranal staat ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische/infrarood sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. De vier identieke sterrenkijkers, elk met een spiegel van 8,2 meter in middellijn, vormen samen de vier kleinere hulptelescopen het krachtigste observatorium ter wereld.
In de wijde omtrek van de Very Large Telescope is geen enkele nederzetting te vinden. De nachtelijke hemel is dan ook volledig donker. Gelegen tussen de Atlantische kust en de hoge toppen van het Andesgebergte is de Atacamawoestijn een gortdroge wildernis, met een zeer beperkt aantal dagen neerslag. Deze combinatie, geen neerslag en de grote hoogte, is van belang voor astronomen, vanwege diverse redenen. Vanaf het waarneemplatform op Cerro Paranal is ook Cerro Armazones te zien, de bergtop waar de toekomstige Extremely Large Telescope (ELT) in aanbouw is.
Als de nacht eenmaal is gevallen en het aardedonker is komen de gigantische telescopen tot leven en richten zich op het heelal. Computergestuurd worden de acht meter grote hoofdspiegels in exact de juiste stand geplaatst. Atmosferische bewegingen worden talloze malen per seconde opgemeten alsook geanalyseerd; astronomen kijken dag en nacht mee naar de wetenschappelijke opbrengsten van de waarnemingen.
Over ALMA
ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA. ALMA is geen gewone, ‘optische’ telescoop, maar een antennepark van 66 grote radioschotels, die microgolfstraling uit de kosmos opvangen. Omdat die straling geabsorbeerd wordt door atmosferische waterdamp, is het observatorium op maar liefst 5000 meter boven zeeniveau verrezen, op het Chajnantor-plateau nabij het drielandenpunt van Chili, Argentinië en Bolivia. De Operations Support Facility (OSF, het ‘controlecentrum’ van ALMA) ligt op een minder extreme hoogte van ‘slechts’ 2900 meter. We zullen het basisstation bezoeken.
In opbouw – de funderingen zijn gelegd op de Cerro Amazones – is de Extremely Large Telescope, ontworpen door ESO, waarvan de hoofdspiegel een diameter van 39 meter zal krijgen. Doel van de ELT is het heelal nog gedetailleerder te bestuderen dan met de ruimtetelescoop Hubble mogelijk is. Met een spiegel van ca. 39 m zou de atmosfeer van exoplaneten bestudeerd kunnen worden. De bouw is begonnen en de verwachting dat met de ELT in 2024 de waarnemingen zullen kunnen worden gestart.
Overnachtingen in Antofagasta en San Pedro de Atacama.
Dag 7
We reizen vandaag over de mythische Highway 40 naar het zo’n 360 kilometer ten zuiden van het in Argentinië gelegen Mendoza naar Malargüe, waarvan de omgeving wordt gekenmerkt door een ongelooflijk landschappelijke schoonheid.
Malargüe ligt op 1400 meter boven de zeespiegel en staat vooral bekend vanwege het droge, maanachtig landschap in het nabijgelegen natuurreservaat La Payunia. Deze avond dineren we gezamenlijk waarna een inleiding volgt door Sijbrand de Jong op hetgeen ons de komende dagen te wachten staat.
Overnachting in Malargüe.
Dag 8 & 9
Het Pierre Auger Cosmic Ray Observatory is een internationaal observatorium voor kosmische straling in Argentinië, nabij Malargüe in de provincie Mendoza. Het is vernoemd naar de Franse natuurkundige Pierre Victor Auger. Het beslaat een oppervlak van zo’n drieduizend vierkante kilometer op de pampa van Argentinië, ongeveer zo groot als de provincie Utrecht.
Sinds het midden van de vorige eeuw is het bestaan van kosmische straling, deeltjes met een extreem hoge energie, bekend. De speurtocht naar de bron van deze hoogenergetische deeltjes en het bestuderen van deze unieke deeltjes zijn heilige gralen in het nieuwe vakgebied van de astrodeeltjesfysica, op het grensvlak tussen sterrenkunde en natuurkunde. Het Pierre Auger Observatorium is het grootste internationale project om deze deeltjes te meten en te analyseren.
Om te beginnen zal een bezoek worden gebracht aan de controlekamer van het observatorium. Daar zal een presentatie worden gegeven in de expositieruimte met uitleg over de technologie en de wetenschap van het Pierre Auger Observatorium.
Ruim 1600 speciale watertanks registreren daar lawines van deeltjes die worden veroorzaakt door ultrahoogenergetische kosmische straling. Deze water-Cherenkov detectoren staan opgesteld in een driehoekstructuur met een afstand van 1,5 km tussen de afzonderlijke detectoren. Al banjerend op de Pampa om deze water-Cherenkov detectoren te zien, zullen we zelf te beleven wat de uitdagingen zijn van het realiseren en bedrijven van een dergelijke opstelling verspreid over een oppervlakte van een Nederlandse provincie.
Licht van de deeltjeslawines wordt ’s nachts ook met 27 fluorescentietelescopen geregistreerd. Deze staan opgesteld op vier plaatsen aan de rand van het gebied, in elke windrichting één. We bezoeken een van de telescoop stations en zullen in detail zien hoe die werkt en wat er verder allemaal komt kijken bij het kunnen doen van goede metingen, zoals het monitoren van de atmosfeer boven het observatorium. Vanaf dit wat hoger gelegen telescoop station is er ook een schitterend uitzicht over de Pampa Amarilla en het observatorium als geheel.
Met de bouw van het hele project is begonnen in 2000, de eerste metingen werden verricht in 2004 en het project is voltooid in 2008. In totaal nemen 15 landen aan het project deel, waaronder Nederland.
Op dit moment ondergaat het observatorium een aantal grote verbeteringen. Op de watertanks wordt een extra onafhankelijk detectie laag aangebracht. Nederlands speelt een belangrijke rol in de productie van deze nieuwe detector laag. We zullen de eerst geïnstalleerde nieuwe detectoren bovenop de water-Cherenkov tanks zien.
Daarnaast worden op alle watertanks een radiodetector geplaatst. Die is een geheel nieuwe detectietechniek die veel extra informatie gaat opleveren die complementair is aan de al bestaande en nieuwe detectoren. Nederlandse wetenschappers hebben een vooraanstaande rol gespeeld in het ontwikkelen van deze radio detectie van kosmische straling. We brengen een bezoek aan het Auger Engineering Radio Array, de testopstelling waar de radio detectie van kosmische straling voor een groot deel is ontwikkeld. Het Nederlandse team heeft kortgeleden een grote subsidie gekregen van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) om deze nieuwe detector op de schaal van het hele observatorium toe te passen. Een van de top-wetenschappers in het Nederlandse team heeft hiervoor ook een prestigieuze Advanced Grant subsidie van de European Research Council gekregen. We brengen ook een bezoek aan de prototypes van deze radio detectoren.
Verder zullen we het moderne Planetarium in Malargüe bezoeken, dat een goede plek is om ons over de oorsprong van het universum te onderwijzen.
Overnachtingen in Malargüe.
Dag 10
We vliegen vandaag naar Buenos Aires, zo’n beetje de meest kosmopolitische hoofdstad van het continent met een sfeervolle aaneenrijging van de zogenaamde ‘barrios’. We zien onder meer het befaamde Plaza de Mayo met de kathedraal en La Casa Rosada, het regeringspaleis alsook het Colon-theater.
Deze laatste avond is er een gezamenlijk diner.
Overnachting in Buenos Aires.
Dag 11
De ochtend is ter vrije besteding, uiteraard met suggesties van de begeleiding. In de loop van de middag transfer naar de luchthaven voor de vlucht naar Amsterdam.
Dag 12
In de ochtend aankomst in Amsterdam.
NB: programmaonderdelen en – volgorde zijn onder voorbehoud
